Gehoorzaamheid lijkt tegenwoordig in de opvoeding een ouderwets woord. Kinderen willen niet gehoorzamen en ouders willen geen dictator zijn. Toch is in mijn opinie gehoorzaamheid een belangrijke eigenschap om te leren, omdat het doel van gehoorzaamheid, leiding en bescherming is. Dus zeer beslist niet vanuit overheersing of onnadenkendheid! Gehoorzaamheid geeft veiligheid als er duidelijke afspraken worden gemaakt en als beide partijen zich hieraan houden. Dat laatste is een heel belangrijk ingrediënt. Want de deugd betrouwbaarheid (van beide kanten) komt hier ook zeker om de hoek kijken!
De deugden geven altijd een duidelijk beeld over wat het woord nu eigenlijk betekent: ‘Gehoorzaamheid betekent je houden aan afspraken en het volgen van regels. Je luistert en je doet wat je is opgedragen. Het doel van gehoorzaamheid is je te leiden en je te beschermen. Daarom hoort bij gehoorzaamheid ook, dat je wel zelf goed blijft nadenken. Als je twijfelt over wat een ander wil dat je doet, moet je erover praten met iemand die je vertrouwt.’
Waarom luistert mijn kind niet?
Ongehoorzaamheid van kinderen is moeilijk. Belangrijk om te begrijpen als ouder, opvoeder of leerkracht is de grote drijfveer van de mens: autonomie ofwel het ZELF (zelfstandig) willen doen en beslissen. Controle leren hebben over wat je doet is ook erg belangrijk in het opgroeien. Dit begint voor het kind met zijn/haar lichaam leren kennen en beheersen, maar later zullen ook gedachten en emoties om de hoek komen kijken. Om daar goed mee leren om te gaan is in mijn opinie enorm belangrijk. Veel volwassenen hebben dat wellicht ook nog niet onder de knie, omdat er te weinig aandacht (en te weinig onderwijs en voorbeeld) voor was in de kindertijd.
Keuzevrijheid is een belangrijke gift die wij als mensen kunnen ervaren en aan onze kinderen kunnen bieden. Begin daarom met keuzes te bieden aan je kind, tijdens de maaltijden, het aankleden, bij het naar bed gaan en ook in zindelijkheidstraining. Keuzes geven is NIET hetzelfde als iemand zijn zin geven. Het is het geven van goede opties waaruit mag worden gekozen, zonder manipulatie. Dus: “Welke trui wil je vandaag aan? De blauwe of de rode?” “Welk verhaal wil je zo lezen? Pinokkio of Rapunzel?” “Je mag kiezen, wil je erwtjes of sla?” “Je mag hier bij mij in de huiskamer op de pot zitten, of wil je liever op de wc?”
Wat kinderen nodig hebben
Alle kinderen (volwassenen eigenlijk ook) hebben aandacht en controle nodig. De eerste behoefte is aandacht en liefde. Als ze dat niet eenvoudigweg krijgen, zullen ze erom gaan vragen en als het niet op een leuke manier lukt, is de beste manier vaak één die de ouder niet fijn vindt, omdat er dan sneller wordt gereageerd. Huilen bijvoorbeeld is de eerste manier om aan te geven, ik heb aandacht nodig! Als baby gaat dit vanzelf, omdat het de enige manier is. Maar als kinderen ouder worden kan je ze ook andere mogelijkheden geven. Een attente ouder geeft liever aandacht en liefde zonder dat het kind hierom vraagt.
Als kinderen leren aandacht te krijgen als ze huilen of dreinen (schreeuwen), zullen ze ze dit blijven herhalen. Want niets is zo erg als onmacht voelen. Controle hebben over een situatie voelt veilig en als die veiligheid niet geboden wordt, dan moet je er zelf voor zorgen; dat is een logische conclusie die een kind al heel snel maakt. Veiligheid ervaren is namelijk ook een basisbehoefte! Ongewenst gedrag is nooit alleen een probleem (oorzaak) bij het kind. En straf is geen oplossing, omdat het alleen op korte termijn werkt. Door schuld, schaamte en pijn, kunnen we als ouder natuurlijk nooit méér veiligheid bieden. Het resulteert vaak in een machtsstrijd en liegen en onzekerheid bij het kind.
De onmacht die een ouder kan voelen is natuurlijk ook heel naar, gelukkig kan die verdwijnen door voor jezelf en de ander (je kind) duidelijkheid en veiligheid te creëren. Dit doe je door duidelijke afspraken te maken.
Duidelijke afspraken en consequenties
Eerst moet je duidelijke afspraken met jezelf maken: 1. Reageer altijd respectvol. Geen schaamte, schuld of pijn zal de veiligheid terugbrengen. 2. Wees een dienstbaar leider en onderwijs de consequenties van het leven. Bijv: Als je je tanden niet poetst, krijg je geen snoep of zoetigheid, want dat veroorzaakt tandbederf. Als je niet op tijd bent, kan je niet ergens heen. Als je niet met het computerspel kan stoppen, kan je het morgen niet spelen. Nog beter is om de focus te leggen op hetgeen wat je graag wilt zien: Als je je tanden poetst, is het niet erg om af en toe wat te snoepen. Als je op tijd bent, ben je betrouwbaar en kan je ergens heen. Als je discipline hebt om het computerspel te stoppen, kan je het spelen. ? 3. Wees redelijk in de tijd die je je kind geeft. 4. Wees duidelijk van tevoren, zodat het kind een keuze kan maken. 5. Zorg dat je begrepen wordt, door het kind terug te vragen wat de afspraak is.
Besef dat als jij of je kind boosheid ervaart, dit geen goede tijd is om afspraken te maken of consequenties aan te geven. Veel mensen denken dat consequenties aangeven en straf geven hetzelfde is. Ja, dat kan zeker zo zijn, vooral als je jezelf niet aan bovenstaande afspraken houdt.
We maken allemaal wel eens verkeerde keuzes
Als er duidelijke afspraken zijn gemaakt, zal het nog steeds voorkomen dat je kind dit niet wilt doen. Dit kan allerlei gegronde redenen hebben en het is een grote valkuil om steeds uitzonderingen te maken. Consequenties volgen altijd als je iets doet of kiest, ook als je misschien iets vergeten bent of even niet zo lekker in je vel zit. Dit geldt voor ouders en kinderen.
Als kinderen bij een afspraak niet willen herhalen wat de afspraak is, of geërgerd “jaha”, zeggen, dan ben je in een machtsstrijd verzeild geraakt. Realiseer je goed dat als kinderen niet instemmen met een afspraak het geen afspraak is. Ze moeten goed begrijpen dat dat ook consequenties heeft. Logischer wijs stopt alles totdat de afspraak staat. Maar iedereen maakt wel eens een verkeerde keuze. Veel ouders geven een 2e kans of laten de consequentie weg door ze een nieuwe kans te laten verdienen. Maar als je dat doet ben je niet betrouwbaar en geef je geen veiligheid. Dus laat de consequentie altijd volgen! In het echte leven is er ook altijd een consequentie en daar leren we van. Dus zeg niet: “Ik had je gewaarschuwd…” maar “Soms maken we verkeerde keuzes of we vergeten iets, maar daar leer je van! Volgende keer beter!”
Iedereen kent wel de zinnen als: “Maar mam/pap, ik was het vergeten!” ? Verantwoordelijkheid leren is belangrijk, dus als wij elke keer herhalen en herinneren, zal het kind daar geen noodzaak toe voelen. Als de afspraak duidelijk was, moet de consequentie volgen, je zegt dan gewoon weer: “volgende keer beter!” Je hoeft niet uit te leggen of in discussie te gaan. Het beste is om het gedrag en verzet te negeren. (Niet je kind negeren) Besef goed dat kinderen alleen gedrag herhalen wat voor hun werkt.
Woede uitbarstingen zijn vaak een manier om te manipuleren. Als je zelf rustig blijft en daar niet van onder de indruk bent, zal het kind begrijpen dat het daar niets mee bereikt. Je kunt zeggen: “dit helpt niet” of “ik ben niet onder de indruk” en het kind rustig bij de hand pakken en even apart zetten. Soms is een kind moe of heeft het honger of pijn en heeft het gewoon jouw liefde nodig. Jouw begrip en steun zal dan genoeg zijn. Bij manipulatie is dat niet het geval! Het is belangrijk om dit te herkennen! Als je rustig blijft en de consequentie doorvoert zal dat steeds minder worden.
Consequenties bepalen
Als gezinscoach krijg ik nog wel eens vragen over hoe je consequenties moet bepalen. Veel ouders vinden het moeilijk om leerzame consequenties te bedenken voor hun kinderen. Een belangrijke stelregel is dat het een logisch gevolg moet zijn. Dus je pakt niet de telefoon van je kind af als het te laat thuis komt. De vraag die je jezelf kunt stellen is: “Wat heeft mijn kind nodig om zich wel aan de afspraak te houden?”
Een mooie manier om duidelijke afspraken te maken is om eens te kijken naar wat je belangrijk vindt in je gezin. Je kunt kijken naar wat er fout gaat; zet dat nu eens om in karaktereigenschappen die je nodig vindt voor jezelf en je gezinsleden. Neem er maximaal 5 en bedenk een logische consequentie, een manier die helpt dit in praktijk te brengen.
Als gehoorzaamheid belangrijk voor je is, kan je misschien kijken wat daar voor nodig is. Betrouwbaarheid? Samenwerking? Rekening houden met elkaar? Waar gaat het nu echt om voor jou? Ook je eigen voorbeeld hierin is belangrijk!
Een goede consequentie voor te laat thuis komen is bijvoorbeeld om de volgende dag een half uur eerder thuis te moeten zijn. 5 minuten te laat is nog steeds te laat. (Als je afspreekt dat het kind even belt, als het later is, vermindert dat ook veel stress.) Als het kind laat zien dat hij/zij zich aan de tijd (afspraak) weet te houden, en het ’te laat komen’ herstelt, is de les geleerd. Soms is het goed om te vragen of er nog praktische hulp bij nodig is. Een horloge of een tijdsignaal op de telefoon bijvoorbeeld kan helpen.
Nog een voorbeeld. Speelgoed opruimen. Een logisch gevolg is dat er geen ander speelgoed of andere activiteit kan worden begonnen, voordat het is opgeruimd. Je kunt ook afspreken dat je voor het eten alles opgeruimd wilt hebben. Dan is er na het eten tijd voor een filmpje en verhaaltje of andere bezigheden. Of gymspullen of kleding in de was doen. Een logisch gevolg is dat als het niet wordt gedaan, je geen schone kleren hebt. Soms helpt het beter om ze dit te laten ervaren, dan er elke keer maar weer om te moeten vragen. Verantwoordelijkheid leren is belangrijk, zorg dat ze daar zelfstandig in worden!
Om meer inzicht te krijgen kan je ook mijn online opvoedcursus volgen. Lees ook mijn blog over belonen en straffen.
Essentiële olie als ondersteuning
Als ouder kan je wel een steuntje in de rug gebruiken. En er is een bijzondere samengestelde olie die ik graag wil aanraden voor gezinnen. Het is ‘On Guard‘. Want het is belangrijk om grenzen goed te leren aangeven. Ook voor het kind! We moeten echter wel op onze ‘hoede’ zijn, want soms kiezen we liever voor gemak.
Ik heb deze olie al beschreven en ik denk dat je de gelijkenis misschien wel kunt trekken met ongewenste fysieke indringers. Als we niet oppassen gaan die ons leven beheersen of behoorlijk in de wegzitten. Zo is het ook met kinderen en andere mensen. Als je geen duidelijke grenzen stelt, zullen ook zij je leven (emotioneel en fysiek) behoorlijk negatief kunnen beïnvloeden.
De Kruidnagel die in de On Guard zit is een krachtige olie die je kracht geeft om te veranderen als je onmacht ervaart door anderen of omstandigheden. Het leert je beter voor jezelf op te komen, proactief te zijn en ondanks de opinie of reacties van anderen krachtig te blijven staan in eigen keuzes. Terugkomen bij je eigen integriteit helpt om patronen van zelfbedrog en afhankelijkheid te doorbreken, Kruidnagel ondersteunt hierbij. Je zult je krachtiger gaan voelen om eenvoudigweg “nee” te zeggen.
Door opvoedingstrauma, pijn en misbruik zal jij of je kind soms verkeerde beslissingen nemen, om het ‘zelf’ te beschermen. Echter… meestal breng je jezelf meer schade aan, omdat je niet vanuit je ziel kan handelen door angst. Liegen of de waarheid verdraaien is daar een voorbeeld van. Maar jezelf helemaal wegcijferen kan ook het gevolg zijn. Opkomen voor wat je nodig hebt, je eigen behoeften leren herkennen en deze leren uitspreken is belangrijk. De essentiële olie van Kruidnagel zal je net dat zetje geven om werkelijk eerlijk naar jezelf te kunnen zijn en om duidelijke grenzen aan te geven. Het is een behoorlijke indringende olie, hij maakt ook wel wat los bij je! Dus ik raad de On Guard aan omdat deze prettiger ruikt en andere oliën heeft die de werking van Kruidnagel ondersteunen. Je kunt Kruidnagel ook goed in combinatie met Wild Orange gebruiken.
Ga naar contact voor je vragen en voor de link naar mijn webshop. Graag tot ziens!